Armen Sərkisyanın istefası: Ermənistanda nə baş verir?

Armen Sərkisyanın istefası: Ermənistanda nə baş verir?

23 yanvar 2022-ci ildə Ermənistanın dövlət başçısı Armen Sərkisyan prezidenti daxili və xarici siyasətə təsir edə bilməməkdə ittiham edərək istefa verib. Sərkisyanın istefası 2018-ci ildə Məxməri inqilabın başlanmasından bəri ikinci Qarabağ müharibəsində kütləvi məğlubiyyətlə, ötən il keçirilmiş parlament seçkilərinin nəticələri, eləcə də Türkiyə və Azərbaycanla görünməmiş yaxınlaşmanın yer aldığı yeni xarici siyasi gündəmlə bağlı ciddi qeyri-sabitlik yaşayan Ermənistanda növbəti dəfə siyasi böhrana səbəb oldu.

Sərkisyanın istefası ilk oxunuşda təəccüblü və gözlənilməz görünə bilər. O, 2018-ci ildə vəzifəsinin icrasına başlayanda 2015-ci ildə baş vermiş konstitusiya dəyişiklikləri nəticəsində əsas mərasim vəzifəsi artıq xeyli aşağı salınmışdı, bu da onun bəyanatının əsasını təşkil edən real səbəblərdə şübhə yaradır. Aydın məsələdir ki, Sərkisyanın istefasına hazırki siyasi konteksti nəzərə almadan, Baş nazir Nikol Paşinyanla münasibətlərdə onun artan qərəzindən irəli gələn şəxsi qərar kimi baxmaq məqsədəuyğundur. Həqiqətən də, ötən il Sərkisyan ilə Paşinyan arasında bir sıra məsələlərdə, o cümlədən birincinin 2020-ci ildə Qarabağa dair danışıqlara qoşulmaması, konstitusiyada islahatlar, eləcə də müharibədən dərhal sonra Baş Qərargahın başçısının işdən çıxarılması məsələləri ilə bağlı fikir ayrılıqları olmuşdu.

Sərkisyanın istefasının səbəblərindən biri kimi güman olunan daha bir ehtimal hazırda Ermənistanın Türkiyə ilə münasibətlərinin normallaşdırılması və ikinci Qarabağ müharibəsindən sonra Azərbaycanla münasibətlərdə gərginliyin azaldılması ilə məşğul olmasıdır. Bu mərhələdə Azərbaycanla sərhədlərin demarkasiyası və delimitasiyası prosesi başlamalıdır və son bir neçə həftə ərzində Türkiyə ilə Ermənistan arasında başlanmış danışıqlar tezliklə real nəticələrə gətirib çıxaracaqdır. Sərkisyan istefa etməklə Ermənistanın xarici mövqeyini və onun köhnə geosiyasi rəqibləri ilə münasibətlərini dəyişdirəcək ən mühüm qərarları qəbul etməkdən boyun qaçırmışdır. Bu iki proses gələcəkdə həm ölkə daxilində, həm də diasporada qeyri-sabitlik və narazılığa səbəb ola bilər. 

Sərkisyanın Serj Sarkisyanın əvvəlki hökuməti ilə əlaqədə olduğunu nəzərə alsaq, onun istefası Paşinyanın liderliyini gücləndirə bilər. Həqiqətən də, Paşinyanın "K’aghak’atsiakan Paymanagir" Partiyası ("Vətəndaş Müqaviləsi") Ermənistan Milli Məclisində 53 faiz yerə sahibdir. Növbəti seçkilərdə Vətəndaş Müqaviləsi Ermənistanın gələcək prezidentinin seçilməsində kimə üstünlük veriləcəyinə yön verə bilər. Parlamentin Sarkisyanın xələfinin seçilməsinə cavabdeh olduğunu və Paşinyanın rəhbəri olduğu "Vətəndaş müqaviləsi" partiyasının parlament üzərində güclü nəzarətə malik olduğunu nəzərə alsaq, yeni namizədin müəyyənləşdirilməsində heç bir maneə gözlənilmir. Bütün bunlara baxmayaraq, müxalifətin bu prosesə müdaxilə etməsi və onu ləngitməyə çalışması gözləniləndir.